Ngày mười bốn tháng Bảy không khí Pamplona náo nhiệt đến tột đỉnh. Suốt đêm hàng nghìn người Pháp rầm rập vượt qua biên giới để “regarder les taureaux[1]”. Họ là những con người đẹp đẽ, quần trắng giản dị và áo dệt cộc tay gọn gàng thêu hình cá sấu trên ngực trái. Nhiều người đội mũ nồi và ai cũng cười nói ầm ĩ.
Năm giờ rưỡi các ban nhạc tập trung tại Bar Vasca, và vì đó là buổi sáng cuối cùng được đánh thức thành phố dậy nên họ chơi hoàn toàn thoải mái, tiếng trống ầm ầm như pháo bắn. Holt nhảy ra khỏi giường, cạo râu bằng nước lạnh, và sau đó, vẫn ăn mặc như thường lệ, đến gõ cửa một vài phòng. Khoảng sáu giờ, một nhóm thanh niên nam nữ mỗi người mỗi vẻ đã tề tựu trong phòng anh, kể cả hai cô gái Mỹ rất xinh học ở trường Wellesley mà đêm trước Joe thấy đang loay hoay tìm chỗ ngủ ở quảng trường.
Holt phân công Clive giữ chỗ cho các cô gái ở cạnh rào chắn dẫn vào phố Estafeta: “Bây giờ đi ngay thì hơn. Đến sáu giờ thì mọi vị trí thuận lợi sẽ bị chiếm hết đấy.”
Khi chỉ còn lại bốn người chúng tôi, anh dặn, “Cà phê xong rồi chúng ta lên tòa thị chính. Chúng ta phải giành được chỗ an toàn ở góc đó cho ông Fairbanks.”
Trên đường lên đồi, anh mua cho mỗi người một tờ báo, và trong lúc cuộn tròn tờ của mình lại, anh nhắc chúng tôi về chiến thuật của chúng tôi và nói thêm, “Không được hành động khinh suất,khi các bạn nghĩ đàn bò đã chạy qua an toàn. Bởi vì chúng có thể quay lại bất thình lình và loại các bạn khỏi cuộc chơi đấy.”
Khi chúng tôi tới tòa thị chính, quảng trường đã đông nghịt những người là người, trong đó có rất nhiều du khách Pháp đi chơi nhân Ngày Bastille và chưa từng chạy bao giờ. “Đám đông hôm nay khá phức tạp,” Holt nhận xét với vẻ chuyên nghiệp. “Mọi người phải cảnh giác vì hôm nay chuyện gì cũng có thể xảy ra.” Khi dẫn tôi vào vị trí, anh nhỏ giọng nói thêm để mấy bạn kia không nghe thấy được, “Có lẽ tôi không cần dặn ông, nhưng hãy cố cưỡng lại nỗi cám dỗ chạy theo đàn bò khi chúng đã vượt qua chỗ ông. Nếu một con quay lại quảng trường này thì sẽ có chuyện đấy, và tôi không muốn lo lắng cho một lão già ấm ớ như ông.”
Tôi nhìn theo trong lúc anh dẫn hai thanh niên mà anh nhận trách nhiệm trông nom vào vị trí. Lúc đầu tưởng như có lầm lẫn gì đó vì họ bị đám đông vây cứng, nhưng bảy giờ kém hai phút, khi cảnh sát cho phép những người ở hàng trên cùng len qua rào chắn, Holt và hai chàng trai thấy mình đang đứng đúng chỗ đã định, ngay hàng đầu những người sẽ tham gia chạy cùng đàn bò trên đoạn đua hồi hộp nhất.
Đúng bảy giờ, pháo thăng tiên phụt lên và một nỗi lo sợ thắt gan thắt ruột thít chặt tất cả chúng tôi. Tôi không thể giải thích vì sao tôi, một người những năm trước vẫn thường chạy với đàn bò và lần nào cũng giữ vững được tinh thần từ đầu đến cuối cuộc đua, lại vẫn phấn khích như một người Pháp mới toanh, vậy mà tôi đã thế đấy. Tôi vô tình nhìn Cato khi quả pháo thăng thiên thứ hai nổ, và tôi có thể nhận ra anh đang cảm thấy mình đã đâm đầu vào một việc mà lúc này anh không thể rút lui được nữa.
Tôi không quan sát Holt và hai chàng trai nữa mà đưa mắt xuống bãi quây, và nhìn thấy những hình ảnh đầu tiên của đàn bò đang chạy rầm rập lên dốc, qua bệnh viện quân đội, qua Bar Vasca, và vào con ngõ hẹp sẽ dẫn chúng đến thẳng trước mặt tôi. Tôi nhận ra mình đang lầm rầm cầu nguyện là từng con một sẽ rẽ vào phố Doña Blanca chứ không phải vào tôi.
Lúc này chúng đã ở đây, sáu con bò đực hung hăng và mười con bò thiến to lớn xông thẳng vào tôi, và tôi thấy mình như sắp xỉu, nhưng đến phút cuối cùng, cũng như những lần trước, chúng rẽ sang trái, chạy qua tôi chỉ cách có mấy foot, rồi vào phố Doña Blanca. Quá phấn khích không sao kiềm chế được, tôi dợm bước đuổi theo chúng để xem có chuyện gì xảy ra với Holt và hai chàng trai không, nhưng tôi vừa chạy được mấy bước thì một người Tây Ban Nha nhỏ nhắn đã túm lấy tay tôi kéo vào trong đám đông, miệng hét, “Señor, otro[2]!”
Trong cơn phấn khích, tôi đã không đếm đàn bò - thực ra, tôi có cố cũng không đếm được vì chúng chạy qua tôi như những bóng mờ, và đầu óc tôi rối tinh rối mù đến nỗi tôi không sao thấy rõ mà cũng chẳng đếm chính xác được - và lúc này con cuối cùng, bị tụt lại sau đàn, đã chạy thình thịch đến gần và lao thẳng đến vị trí tôi vừa rời đi. Chẳng thèm để ý đến tôi và những người như tôi, nó phóng về phía trước, chỉ chăm chăm đuổi kịp các bạn. Tôi lại tiếp tục chạy, và vì thế đã được chứng kiến khá gần những chuyện xảy ra ở chỗ rẽ vào phố Estafeta.
Nhìn lướt qua tình hình, tôi nhẹ cả người khi thấy Cato đã nằm thu lu trong khe tường dưới tủ kính cửa hàng quần áo trẻ em, trong khi Joe ép sát vào rào chắn. Holt vẫn an toàn giữa phố, nhưng vì đã đếm số bò chạy qua, anh biết còn một con nữa sắp tới và có thể sẽ nguy hiểm. Hét lên “Nằm yên đấy!” với Cato và “Giữ nguyên như thế!” với Joe, anh bước vài bước khôn ngoan để tự bảo vệ bản thân. Nhưng anh không thể biết được mình đang bước đến ngay trước mặt một thanh niên Pháp hoảng loạn, người mà theo như những diễn biến sau đó thì đã phải trải qua một buổi sáng hãi hùng nhất trong đời.
Khệnh khạng bước vào quảng trường tòa thị chính lúc bảy giờ kém mười lăm, anh chàng huyênh hoang tuyên bố sẽ chạy với đàn bò để mừng Ngày Bastille, và khi quả pháo thăng thiên được bắn lên, anh vui vẻ đi xuống phố Doña Blanca, nhưng khi đến phố Estafeta và nhìn dọc con đường dài đáng sợ vốn là nơi thử thách bản lĩnh đàn ông ấy, anh mất tinh thần và thét lên “Mình làm gì ở đây thế này?”
Trong cơn hoảng loạn, anh cố chui qua rào chắn, nhưng viên cảnh sát mà chúng tôi đã chứng kiến cách xử sự trước đó liền đẩy anh trở lại đường đua. Sau đó anh chạy lại chỗ rào chắn nơi các cô gái đang ngồi nhưng rồi lại bị viên cảnh sát thứ hai xô trở lại lòng đường. Hồn bay phách lạc, anh cuống cuồng lao đến chỗ thứ ba, và ở đó anh lại tình cờ chạm trán một đại úy cảnh sát, người này đấm vào mặt anh quát, “Muốn chạy hả - chạy đi!’”
Vẫn sợ Estafeta, anh thanh niên quay về hướng tòa thị chính, nhưng đàn bò đã vòng qua góc phố và đang lao thẳng về phía anh. Anh thét lên kinh hoàng, “Tôi phải làm gì đây?” và Holt đẩy anh xuống đất rồi hướng dẫn anh nằm thu mình sát tường một cửa hiệu. Anh thanh niên nằm run như cầy sấy ở đó trong khi năm con bò đầu tiên ầm ầm lao qua, nện móng cồm cộp xuống mặt đường, không xa cái đầu đang bị che đi của anh.
Khi chúng đã chạy qua, anh đứng dậy đi ra giữa đường, nhưng đúng lúc đó con bò cuối cùng xuất hiện... và anh bạn trẻ đứng sững như trời trồng. Những gì vừa xảy ra từ sáng tới giờ đã quá sức chịu đựng của anh. Hiểu được điều gì xảy ra, Holt một lần nữa đến giải cứu và đẩy anh lùi về bức tường phía sau, rồi đứng ngay đơ thành một tượng đài bất động nhỏ nhoi trong khi con bò lạc đàn lao qua. Đó là một giây phút đầy kịch tính, và tất cả những người được chứng kiến, trong đó có cả tôi, đều vỗ tay tán thưởng.
Vì vậy đáng lẽ mọi việc sẽ diễn ra tốt đẹp, không ngờ khi con bò lạc đàn ấy định rẽ vào phố Estafeta nó lại phóng quá nhanh và trượt chân ngã. Rồi xảy ra hai việc đã làm thay đổi cuộc chạy buổi sáng ấy. Khi đã lấy lại thăng bằng, con bò xoay người về phía sau, và cuối cùng khi nhìn suốt phố Estafeta không thấy một bạn đồng hành nào, nó cuống lên và bắt đầu giương sừng quật túi bụi vào bất cứ thứ gì ở phía trước.
Bằng một đòn quét sừng trái điên cuồng nó rạch vào rào chắn, ngay dưới chân Monica, rồi lao sang phía bên kia đường, đúng nơi Cato vẫn nằm thu mình trong khe tường dưới tủ kính, đầu gối co lên để bảo vệ bụng. Nếu anh bị bò húc trong tư thế cả người áp vào hai mặt phẳng cứng, vết thủng sẽ rất tệ hại, có thể còn nguy hiểm đến tính mạng. Nhìn thấy cặp sừng đang lao tới, Cato rú lên, nhưng nó lại không xọc xuống vì đúng lúc quyết định ấy Holt đã nhảy đến trước mũi con bò, xua tay và phẩy tờ báo, bằng cách đó đánh lừa nó quên Cato đi.
Hành động đó thật phi thường, một trong những hành động quả cảm nhất những năm gần đây, và một thợ ảnh tinh mắt, luôn ở tư thế sẵn sàng vì cho rằng sẽ có biến cố khi chú bò đơn độc trượt ngã, đã chớp được cảnh tượng ấy với vẻ đẹp trọn vẹn của nó; con vật đang điên tiết, cách Cato một vài inch; Cato nằm co rúm ngoài phố; Holt, với hành động tự nguyện hy sinh, thu hút con bò để nó quên người bị ngã mà hướng về phía anh. Và tấm ảnh nổi tiếng này còn cho thấy một điều nữa: phía sau Holt là một người Pháp đang khiếp sợ sắp túm lấy anh để sử dụng anh như một cái mộc.
Đó là những gì đã xảy ra. Bình thường Holt sẽ xoay người ra ngoài tầm với của con bò và nó sẽ đổi hướng đúng vị trí để chạy xuôi xuống phố Estafeta mà không gây hại gì, nhưng khi người Pháp kia túm lấy Holt thì anh không thể làm thế được. Bị siết chặt từ phía sau như trong gọng kìm, anh không thể di chuyển khi con bò lao thẳng tới. Lúc này tôi đang đứng cách đó mười foot và kinh hãi chứng kiến con vật cắm phập sừng phải vào bụng Holt rồi bổ thêm hai nhát nữa, trong khi người Pháp kia giữ anh chặt cứng. Cuối cùng một công nhân cầm cây sào thúc cho con bò chạy xuống phố Estafeta, không gây thêm rắc rối nữa.
Tôi không phải người đầu tiên đến chỗ Holt khi anh đổ xuống lề đường, nhưng tôi ở trong số những người đầu tiên. Tôi chộp lấy một chân anh và thấy máu đã chảy thành dòng xuống đó, nhưng hình ảnh cuối cùng của tôi về góc đường đáng sợ ấy là Cato đang đấm anh người Pháp thùm thụp. Hai cảnh sát Tây Ban Nha kéo Cato đi và rồi chính họ cũng bắt đầu đấm anh người Pháp kia, còn dã man hơn.
[1] Xem bò mộng (tiếng Pháp).
[2] Ông ơi, còn con khác đấy! (tiếng Tây Ban Nha).
