Tên sách Chư phiên chí (諸蕃志) có nghĩa là “Ghi chép về các nước phiên”. Theo tiến trình lịch sử, từ Tần, Hán cho đến thời Thanh thì chín châu đã rộng mở thành 18 tỉnh, theo đó, khái niệm “các nước phiên” cũng theo đà hiểu biết ngày càng rộng của chính giới và học giới Trung Hoa mà lan rộng dần ra. Vào thời Tống, lúc Triệu Nhữ Quát (趙汝适) viết sách Chư phiên chí thì gồm kể hơn 158 quốc gia và vùng lãnh thổ, nơi xa nhất đến tận La Mã, đến thời Thanh thì chư phiên gồm cả Anh, Mỹ, v.v.
Chư phiên chí là một sản phẩm hình thành trên một nền tảng lâu đời như kể trên, và ngày nay nghiễm nhiên trở thành một trong những tựa sách rất cần thiết trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu, như lịch sử địa chính trị, lịch sử thương mại hàng hải, lịch sử quan hệ quốc tế, v.v
Trích dẫn sách Chư Phiên Chí
Trong bản dịch Việt ngữ Chư phiên chí này, dịch giả Trần Trọng Hải Minh đã làm việc cẩn thận, tiếp thu các chú giải của người trước, phân biệt chỗ dịch chú giải và chỗ tự bổ sung chú giải. Tuy dịch giả có nói mục đích chỉ nhằm đến người đọc phổ thông, nhưng tôi nghĩ rằng dịch phẩm này có tác dụng lớn hơn, người nghiên cứu có thể thông các chú giải có ghi nguồn cụ thể trong bản dịch để mở rộng tư liệu, tìm đến những thông tin cần thiết. qua.
Về ý nghĩa trong lịch sử dịch thuật, có thể xem đây là dịch phẩm đầu tiên đưa một tác phẩm thuộc dòng sách chép về thế giới trong kho tàng văn hiến Trung Hoa sang tiếng Việt một cách trọn vẹn. Hy vọng rằng, trong thời gian không xa, sẽ có nhiều trí giả yêu thích và quan tâm tới dòng sách này, tiếp tục cho ra đời các dịch phẩm khác, góp phần làm phong phú nguồn tư liệu cho những nghiên cứu về hàng hải, mậu dịch trong lịch sử.
(Nhà nghiên cứu Phạm Hoàng Quân)
Thông tin tác giả Triệu Nhữ Quát
Triệu Nhữ Quát (1170 - 1231) - Tự Bá Khả, người thời Nam Tống, quê huyện Thiên Thai, Lưỡng Chiết Đông lộ (nay là huyện Thiên Thai, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc). Ông từng đậu Tiến sĩ và là người trong tôn thất họ Triệu, quân chủ nhà Tống, cháu tám đời của Tống Thái Tông.
