“Dos đã cho tôi nhiều hơn bất cứ nhà tư tưởng nào của nhân loại.”
– A. Einstein
“Anh em nhà Karamazov là cuốn tiểu thuyết vĩ đại nhất từng được viết nên.”
– Sigmund Freud
“Một con người đơn độc mà viết nổi Anh em nhà Karamazov thì đó là phép mầu.”
– Hermann Hesse (Nobel Văn chương 1946)
______________
“Muốn viết cho hay thì phải đau khổ, đau khổ.” – F. Dostoyevsky
Cuỗm được khối tài sản lớn từ người vợ đầu Adelaida Ivanovna xuất thân quý tộc giàu có, đày đọa vợ thứ hai Sofya Ivanovna nhu mì, khiến nàng hóa điên mà chết, thậm chí cưỡng bức cô gái ngây dại ngoài phố sinh ra đứa con hoang quái dị Smerdyakov, Fyodor Karamazov ma mãnh và tàn nhẫn sau khi góa cả hai vợ cũng tống khứ nốt, không nuôi nấng đứa con nào, sống đây đó sa đọa với đám đàn bà mạt hạng. Ở tuổi xế chiều, lão già ấy mới trở về điền địa của mình. Nơi đây, nhà Karamazov đoàn tụ. Nhưng chỉ là để đẩy tấn bi kịch của những tâm hồn bị hành hạ lên tột cùng bi thảm…
Dos đã viết Anh em nhà Karamazov trong các năm 1878-1880, khi ngọn đèn sinh mệnh dần lụi tắt, nhưng kỳ lạ thay, cuốn tiểu thuyết khốc liệt đó được đánh giá là kiệt tác lớn nhất của ông, đặt ông lên đỉnh cao nhất của tài năng, trở thành đại văn hào không thể vượt qua ở mọi thời đại.
Những kẻ đó có học và đầy lý tưởng – mong muốn làm việc gì đó lớn lao, cao thượng. Họ có niềm tin không thể lay chuyển rằng việc họ làm là vì điều tốt đẹp nhất cho nước Nga và cả loài người. Họ sẵn sàng nhúng tay vào máu nếu họ thấy đó là việc cần thiết để thay đổi thế giới theo cách họ muốn, dựa trên một lý thuyết của riêng họ về thiện ác và thượng đế. Tuy nhiên, bất kể họ nói gì, không khỏi có cảm giác có một con quỷ hiểm độc đang quanh quẩn đâu đó…
Fyodor Dostoyevsky, một trong ít số nhà văn lớn nhất thế giới, làm ta choáng ngợp với một câu chuyện vô tiền khoáng hậu mà không dễ gì lý giải về chuyện con người có thể làm điều ác nhân danh điều thiện như thế nào; với sức mạnh nghệ thuật vô song, ông đã mang tới bức tranh sống động về sự phức tạp, biến ảo, tinh vi của tâm hồn và tư tưởng con người.
Raskolnikov, một cựu sinh viên luật, sống ở St. Petersburg trong sự nghèo đói, túng thiếu. Một mặt, chàng là một thanh niên lương thiện, tốt bụng; mặt khác, chàng nung nấu một niềm tin rằng mình thuộc về lớp người siêu phàm, loại người có thể phá bỏ luật lệ để làm nên việc lớn. Trong những ngày tháng bần cùng, bất mãn, chàng quyết định ra tay sát hại và cướp của một mụ già cầm đồ, mà chàng tin là không đáng sống trên đời này, hòng sử dụng số tiền đó để giúp đỡ mẹ và em gái ở quê, cũng như giải phóng bản thân khỏi cảnh ngộ hiện tại. Nhưng cái chàng không ngờ đến là hành động ấy, tưởng chừng là một bước chứng tỏ mình có thể vượt qua ranh giới luân lý của số đông để trở nên vĩ đại, lại đẩy chàng vào một cuộc khủng hoảng trầm trọng về đạo đức và tinh thần.
Xuất bản lần đầu ở Nga vào năm 1886, Tội ác và hình phạt, với nghệ thuật phân tích tâm lý bậc thầy của Dostoyevsky, đã trở thành một trong các tác phẩm làm nên tên tuổi của ông và luôn nằm trong danh sách những tiểu thuyết vĩ đại nhất mọi thời của nền văn học phương Tây.
Là một trong các nhà văn lớn nhất của nước Nga và thế giới thuộc mọi thời. Sự nghiệp đồ sộ của ông, gồm nhiều tiểu thuyết, truyện ngắn… là một trong những mẫu mực toàn bích của văn chương, có ảnh hưởng sâu xa đến nền văn hóa và diện mạo tinh thần của châu Âu và thế giới đến tận ngày nay. Tầm vóc của thiên tài văn chương ở ông – cái nhìn bén như dao thọc sâu vào bản chất con người với tất cả những mâu thuẫn dữ dội của nó, năng lực phân tích tâm lý thuộc hàng siêu việt, những suy tư triết lý thâm sâu về con người, bản chất của những thứ gọi là thiện và ác, đạo đức, chân lý… – khiến Dostoyevsky là một trong những ví dụ hoàn hảo về nhà văn lớn: một con người có thiên tài lớn cùng một tâm hồn lớn và một trí tuệ lớn.
Các tác phẩm khác của Fyodor Dostoyevsky do Nhã Nam xuất bản: – Những đêm trắng – Hồi ký viết dưới hầm – Anh em nhà Karamazov – Tội ác và hình phạt
