Đã 70 năm trôi qua kể từ khi cuộc chiến đấu mang đậm tinh thần yêu nước do Đảng Cộng Sản Việt Nam thực hiện đối với chính quyền thực dân Pháp kết thúc bằng chiến thắng Điện Biên Phủ vào ngày 7 tháng 5 năm 1954, một sự kiện được coi là bước ngoặt lịch sử của dân tộc Việt Nam và đã được tái hiện qua nhiều hình thức khác nhau từ chương trình truyền hình đến các bài diễn thuyết và bài học lịch sử.
Tuy nhiên, những cuộc chiến đã từng diễn ra vang mãi những tiếng vọng đau thương và dẫu chiến thắng có được ngợi ca, những gì còn đọng lại trong lòng người lại thường là nỗi buồn hiu hắt. So với sự phức tạp và đa chiều của cuộc chiến tranh chống Mỹ diễn ra sau đó, cuộc chiến chống Pháp vẫn còn nhiều góc khuất chưa được khai thác triệt để trong lịch sử Việt Nam.
ĐẠI LỘ BUỒN HIU của Bernard B. Fall là tác phẩm sâu sắc mô tả thất bại triệt để của Pháp tại Đông Dương, nơi mà tinh thần yêu nước và ý chí độc lập đã dẫn dắt người dân Việt Nam đến chiến thắng vang dội tại Điện Biên Phủ.
Đây không chỉ là một bản tường thuật lịch sử chi tiết về các trận đánh, về chiến lược và chiến thuật quân sự; đó còn là câu chuyện về sự thấu hiểu và lòng trắc ẩn. Fall, qua những trang viết của mình, đã thâm nhập sâu sắc vào tâm lý và hoàn cảnh của cả hai phía – những người Pháp cố gắng không để mất đi vùng đất đã từng được xem là “hòn ngọc của đế chế”, và những người Việt Minh chiến đấu không mệt mỏi vì một Việt Nam độc lập, tự chủ.
Là một nhà nghiên cứu lịch sử và một nhà báo, nhưng trên hết, là một người đã chính thức tham chiến, Bernard Fall đã sống và chiến đấu cùng các đơn vị quân sự, từ đó mang lại cái nhìn trực diện, sinh động về cuộc chiến từ cả hai phía mặt trận.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trong cuộc gặp mặt với bà Dorothy Fall năm 1997, nhiều năm sau hai cuộc chiến tranh và cái chết của chồng bà, Bernard B. Fall, đã nói với bà rằng: “Chồng bà là người đầu tiên viết về nhân dân Việt Nam chiến đấu vì hòa bình. Chồng bà là người đầu tiên dự đoán thất bại của Mỹ ở Việt Nam. Chồng bà nghiên cứu sâu về Việt Nam và hiểu rõ nhân dân chúng tôi lắm”.
Thật vậy, cuốn sách của Bernard B. Fall là kết quả của quá trình miệt mài nghiên cứu, để lại một bài học sâu sắc về giá trị của sự kiên trì và ý chí tự do của con người, vượt lên trên tàn phá của chiến tranh.
ĐẠI LỘ BUỒN HIU đã mở ra một cửa sổ mới để hiểu về một trong những giai đoạn quan trọng nhất của lịch sử Việt Nam, một thời kỳ mà chiến tranh và hòa bình đan xen, để lại những dấu ấn sâu đậm trong tâm trí của những người từng trải qua nó. Dù không được coi là tư liệu lịch sử chính thống do chứa đựng nhiều quan điểm cá nhân, giá trị tham khảo và tính chân thực của ĐẠI LỘ BUỒN HIU là không thể phủ nhận.
Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Chiến dịch Điện Biên Phủ, Book Hunter xin giới thiệu đến bạn đọc ĐẠI LỘ BUỒN HIU – Sự thất bại triết để của Pháp tại Đông Dương của Bernard B. Fall với bản dịch của dịch giả Nguyễn Thanh Xuân, một trong những nhà biên dịch văn học và chuyên sâu về mảng nghiên cứu, học thuật tại Đà Nẵng, đạt Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ sáu năm 2023, như một nguồn tài liệu quý báu cho những ai đam mê lịch sử, muốn hiểu sâu hơn về quá khứ, và xác định một tâm thế chủ động hơn đối với tương lai.
Những ai yêu mến lịch sử, dù là nhà sử học, sinh viên hay chỉ đơn giản là người đọc, sẽ tìm thấy trong sách những cái nhìn đa diện về cuộc Chiến tranh Đông Dương, một phần quan trọng đã định hình thế giới hiện đại.
Dù núi tài liệu viết về cuộc chiến tranh Việt Nam ngày càng chất chồng dày thêm, cái tên Bernard Fall vẫn luôn nổi bật, hệt như khi chỗ tài liệu kia mới chỉ mới đủ lấp đầy một kệ sách. Ông vẫn luôn là cây bút vĩ đại nhất trong công cuộc khó khăn này, một nhà thông thái, dù cho trên thực tế ông đã qua đời trước khi thời kỳ can thiệp sâu rộng của quân đội Hoa Kỳ thậm chí còn chưa đi được nửa chặng đường.
Nửa thế kỷ trước, vào ngày 21 tháng 2 năm 1967, Bernard Fall đã dẫm phải một quả mìn khi đi cùng Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ trong một nhiệm vụ gần Huế ở miền Nam Việt Nam. Vào thời điểm đó, Fall đã là tác giả của sáu cuốn sách về cuộc xung đột ở Đông Dương, cùng với hơn 100 bài báo, bao gồm các ấn phẩm trên các tạp chí như New York Times, Saturday Evening Post, Newsweek, Foreign Affairs, Washington Post và New Republic, bên cạnh các tạp chí học thuật...
Fall có sức lôi cuốn, kiêu ngạo, không biết mệt mỏi, đầy tham vọng, và ông tự đặt mục tiêu trở thành "cây bút viết về quân sự hàng đầu trong thế hệ của mình.” Có thể cho rằng, ông đã hoặc đã đạt rất gần đến vị thế ấy.
Trích "Lời tựa" của Fredrik Logevall cho ấn bản năm 2018 tại Mỹ của "Đại lộ buồn hiu"
MỤC LỤC
Lời tựa cho ấn bản năm 2018 của Fredrik Logevall
Dẫn nhập
Lời tựa của Marshall Andrews
Lời tựa của tác giả
Chương 1: Chiến tranh nổ ra
Chương 2: Thế trận dàn quân I – Từ đồng bằng sông Hồng đến Hòa Bình
Chương 3: Thế trận dàn quân II – Vùng Tây Bắc và “Chiến dịch Lorraine”
Chương 4: Nhật ký: Tiếp tế
Chương 5: Tiền đồn Lào
Chương 6: Nhật ký: Phụ nữ
Chương 7: “Đại lộ buồn hiu”
Chương 8: Nhật ký: Chuyến khảo sát
Chương 9: Cái kết của một lực lượng đặc nhiệm
Chương 10: Nhật ký: Những người lính
Chương 11: Hành trình chết chóc
Chương 12: Tại sao có trận Điện Biên Phủ?
Chương 13: Mất xứ Lào
Chương 14: Chiến tranh Đông Dương lần 2
Chương 15: Tương lai của Chiến tranh cách mạng
Phụ lục I: Tổng hợp các thuật ngữ viết tắt
Phụ lục II: Bảng đối chiếu thiệt hại binh sĩ giữa Pháp và Mỹ
Phụ lục III: Báo cáo về Việt Nam
Phụ lục IV: Tài liệu quân sự tham khảo về cuộc chiến Đông Dương
