Truyện ngắn Nhật Bản có vị trí quan trọng trên thế giới. Nhiều nhà văn hiện đại, hậu hiện đại Nhật Bản được bạn đọc biết đến qua những truyện ngắn kiệt xuất. Suốt thế kỷ 20 và những thập niên đầu thế kỷ 21, truyện ngắn Nhật Bản liên tục được dịch ra tiếng Anh và nhiều ngôn ngữ khác, trong đó có tiếng Việt.
Khảo cứu truyện ngắn Nhật Bản tuy không phải là hướng đi mới trong nghiên cứu văn học hiện nay nhưng lại có đóng góp không nhỏ trong việc giới thiệu một diện mạo truyện kể độc đáo, có thể đúc kết một số vấn đề về lý thuyết thể loại. Thông qua đó người đọc Việt Nam sẽ hiểu hơn về truyền thống văn học – văn hóa Nhật Bản cũng như nhu cầu và khả năng tiếp biến văn học – văn hóa của Việt Nam.
Niềm kiêu hãnh Nhật ẩn sâu trong dáng vẻ bình dị của một khu vườn cổ trầm mặc, trong những cánh hoa anh đào mỏng tang thanh thản rơi, trong những lớp tuyết tinh khôi gợi vẻ thanh khiết đến cùng tận trên ngọn Phú Sĩ. Người Nhật rất nghiêm khắc trong cách sống, cách ứng xử, nhưng cũng thật lãng mạn, bao dung.
Mọi sắc thái đó và cả những căn tính ta chưa biết đều có thể hiện diện trong những truyện ngắn xuất sắc. Nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Nhật Bản – Việt Nam (21/9/1973 – 21/9/2023), chuyên luận này ra đời ngoài ý nghĩa học thuật, nó còn thắt chặt thêm mối thâm tình giữa hai quốc gia.
