Từ sau Ch.i.ế.n tr.a.n.h Lạnh, đặc biệt từ cuối thế kỷ XX, các mối đe dọa an ninh phi truyền thống nổi lên, đã và đang thách thức trực tiếp đến sự tồn tại, phát triển của mỗi cá nhân, cộng đồng xã hội, từng quốc gia và của toàn nhân loại. Thực tế cho thấy, nếu vấn đề an ninh truyền thống có thể được nhận thức một cách nhanh chóng và rõ ràng thì các vấn đề an ninh phi truyền thống lại tác động lên an ninh quốc gia một cách dần dần và khó nhận biết.
Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng mạnh mẽ cả về quy mô và mức độ nghiêm trọng của các thách thức an ninh phi truyền thống. Đại hội XI của Đảng đã khẳng định: các yếu tố đe dọa an ninh phi truyền thống, tội phạm công nghệ cao trong các lĩnh vực tài chính – tiền tệ, điện tử – viễn thông, sinh học, môi trường… còn tiếp tục gia tăng” ; “những vấn đề toàn cầu như an ninh tài chính, an ninh năng lượng, an ninh lương thực, biến đổi khí hậu, nước biển dâng, thiên tai, dịch bệnh… sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp” .
