Người lữ hành mang nơi mình lời réo gọi không ngừng lên đường vươn mình về phía trước. Lên đường đồng nghĩa với dứt bỏ, có khi là bứt mình khỏi những an toàn quen thuộc, có lúc lại là “ra đi” khỏi dự tính riêng tư để dấn bước vào dòng chảy mãnh liệt mà phía trước luôn có ngỡ ngàng chào đón. “Ra đi” như thế không hề là một quyết định dễ dãi bước vào nẻo đường vắng bóng khó khăn. Trái lại, đó là một chọn lựa gắn liền với thăng trầm của cuộc sống, ở đó ta buộc đối diện với những cuộc chiến cam go: Dứt mình khỏi tính tự phụ, vượt ra khỏi tính toán so đo. Nhưng rất lạ, chính khi liều lĩnh bứt mình lên đường, thì cùng lúc ta khám phá ra rằng: Ở thẳm sâu, Đấng Là Nguồn Sống mãi luôn ra đi trước ta. Ngài là Nguồn Nghị Lực đẩy bước chân ta vượt qua những do dự để dấn bước về nơi mà “Ngài sẽ chỉ cho” (x. St 12,1; Đnl 34,4). Trên bước đường rong ruổi, thậm chí Ngài còn tận dụng cả những khó khăn, cả những điều rất bình dị để nhào nắn, nhờ đó, ta âm thầm được lớn mạnh trước sóng gió của cuộc đời.
Một cách nào đó, hành trình rong ruổi tìm hiểu Ngũ thư ví tựa cuộc “ra đi” có cả nước mắt xen lẫn niềm vui hân hoan. “Ai ra đi trong lệ sầu, sẽ về trong vui sướng. Ai ra đi trong nước mắt, sẽ về giữa tiếng cười”. Nếu có quyết định “ra đi” khỏi dễ dãi để tìm hiểu Ngũ thư, đó không phải là để ném mình vào một chốn vô định. Trái lại, đó là để gieo niềm hy vọng và khám phá ra căn tính đích thực của bản thân ở trong Lời Chúa.
Sau khi đã tìm hiểu sách Sáng thế (St) và Xuất hành (Xh), ta tiếp tục hành trình khám phá sách Lê-vi (Lv), Dân số (Ds) và Đệ nhị luật (Đnl). Ta gom việc tìm hiểu ba tác phẩm cuối của Ngũ thư vào trong cùng một cuốn sách này. Lý do, vì phần lớn bản văn trong ba tác phẩm vừa nêu đề cập tới những quy định Lề Luật, đôi khi rất tỉ mỉ và chi tiết. Thành ra, chúng ta không thể tìm hiểu hết được. Vả lại, cũng khiêm tốn nhìn nhận rằng: Khi tìm hiểu ba tác phẩm cuối của Ngũ thư, ta không hề có tham vọng chuyên sâu khảo cứu tất cả mọi bản văn. Nhưng, ước mong xuyên qua việc tìm hiểu một số bản văn tiêu biểu, một đàng ta cảm nếm được nguồn sức sống của Lời Chúa; đàng khác gặp gỡ Đấng Hằng Sống đang ẩn mình trong ba tác phẩm cuối của Ngũ thư. Khi đã nhận ra Đấng Vĩnh Hằng, thì cùng lúc ta cũng hiểu thêm về huyền nhiệm đời mình.
Một cách cụ thể, nơi ba tác phẩm cuối của Ngũ thư, ta sẽ thấy rõ một sợi chỉ đỏ xuyên suốt là: Nẻo đường sư phạm giáo dục của Thiên Chúa xuyên qua sa mạc. Chính vì vậy, phụ đề của tập sách này có tên “nẻo đường xuyên qua sa mạc” (x. Ds 1,1; Đnl 1,1). Thật lạ, sa mạc là nơi thiếu thốn, cái chết luôn rình rập, nhưng Thiên Chúa lại tận dụng những cơ hội ấy để tôi luyện dân riêng. Vậy nên, chính thời kỳ đi qua sa mạc, dù có nhiều “càm ràm, kêu trách, phản bội”, nhưng vượt lên trên tất cả, đó lại là thời kỳ vàng son của nghĩa tình gắn bó giữa Thiên Chúa và dân. Sau này, khi Ít-ra-en phải đi lưu đày, một câu hỏi mãi đớn đau dằn vặt là: “Thiên Chúa ở đâu?” Giữa lúc ấy, Ít-ra-en nhớ lại hành trình suốt 40 năm trong sa mạc, “Thiên Chúa hiện diện trong Lều Tạm” để rong ruổi với họ. Như xưa, giữa sa mạc chết chóc, Thiên Chúa đã gắn bó đậm sâu tới độ liên lụy và sống chết với dân. Nhờ vậy mà niềm hy vọng được vọt chảy lên giữa tăm tối. Thì nay, dù dân mất tất cả, trắng tay nhục nhã giữa nơi lưu đày, thì vẫn còn nguyên vẹn tình yêu Thiên Chúa dấn bước dành cho họ. Và quả thật, lịch sử đã chứng minh: Giữa lúc Ít-ra-en hoàn toàn bất lực, thì chính Thiên Chúa âm thầm can thiệp tác động tới Ky-rô, hoàng đế Ba-tư, để
Ít-ra-en được hồi hương tái thiết đất nước và xây dựng lại Đền thờ.
Trong chiều hướng này, “nẻo đường xuyên qua sa mạc” nơi ba tác phẩm cuối của Ngũ thư mãi là hành trình quý báu cần thiết cho những ai chọn lựa đi vào con đường hẹp của Chúa. Chỉ khi cất bước lên đường rong ruổi tìm kiếm, thì ta mới khám phá ra kho báu đích thực đang đợi ta ở phía trước.
