Hòa thượng Thích Thánh Nghiêm là đã tận dụng lợi thế của một khách phương ngoại, một người ngoài cõi, để từ nhãn quan đạo Phật, nhãn quan của một người xả tục xuất gia, cung cấp những ý tưởng và giải pháp cho những vấn đề gây ưu tư nhức nhối của cuộc nhân sinh. Nhưng cũng vì đặc thù của điểm nhìn ấy, độc giả đến với quyển sách này hẳn không thể trông cậy sẽ tìm thấy những giải đáp, khuyên nhủ từ một ông cụ hay một bà lão trải đời, là chứng nhân hay thậm chí nạn nhân của bao cuộc bể dâu. Bạn đọc sẽ chỉ có thể gặp gỡ những suy tư, gợi mở của một nhà sư, với sự hiểu biết uyên thâm và đầy cập nhật về tình hình xã hội, và từ cái điểm nhìn “xa trông dáng núi Lư”, trông rõ toàn cảnh hồng trần nhưng tựa như không chút bám dính bụi trần. Dù thế, trong toàn bộ tác phẩm này, ta không bao giờ bắt gặp một đại sư Thánh Nghiêm với giọng văn mang tính cách khuyên răn chỉ dẫn, mà luôn chỉ là những chia sẻ hết sức cá nhân và rất mực khiêm tốn, phản ánh rõ sự tự ý thức thường trực của tác giả về vị trí của bản thân như một khách phương ngoại, một người ngoài cuộc.
Trích đoạn sách Phương Ngoại Khán Hồng Trần
Sống chậm
Hỏi:
Ngày trước, Đài Loan có một lối sống được mọi người hưởng ứng nồng nhiệt đó là “liều ăn nhiều, cắm đầu làm việc mới gặt hái thành công”, người người nhà nhà đều “bán mạng” lao về phía trước, tạo nên đà phát triển thần tốc cho kinh tế Đài Loan. Thế nhưng ngày nay, trong xã hội lại bắt đầu kêu gọi “sống chậm”, khởi xướng một lối sống nhẹ nhàng, ngoài giờ làm việc, nên tạo cho mình thời gian tiêu khiển, hưởng thụ. Vậy rốt cuộc thì trong cuộc sống này, con người ta nên tận dụng thời gian một cách triệt để, phát huy cao độ mọi tiềm lực để làm ra đồng tiền, hay chỉ nên hài lòng với cuộc sống vừa đủ? Liệu có sự mâu thuẫn gì giữa hai cách sống này không?
Đáp:
Bản thân tôi cho rằng, ý nghĩa của hai từ “sống chậm” cũng tương tự như việc thả lỏng, không nên tự tạo căng thẳng áp lực mà chúng ta vẫn thường nghe trong các pháp tu thiền. Nỗ lực cho công việc tới mức liều mạng sẽ tạo nên áp lực cho chính bản thân mình, điều này sẽ khiến người ta khó lòng hưởng thụ cuộc sống này thật đúng nghĩa trong mỗi bước đi, điều chỉ có thể cảm nhận được khi người ta sống chậm.
Nêu một ví dụ, như khi Thiền sư người Việt Nam Thích Nhất Hạnh hướng dẫn mọi người thực hành thiền tập, Thầy ấy yêu cầu mỗi hành giả phải chầm chậm trải nghiệm cuộc sống của tự thân, cảm nhận được mình qua mỗi bước chân đi, biết tận hưởng trọn vẹn mỗi mỗi bước chân của mình trong suốt quá trình đi ấy. Trong cuộc sống này, chúng ta thấy có không ít người tạo cho mình áp lực từ cuộc sống đến mức thành bệnh, như là tiểu đường, tim mạch, cao huyết áp… Nếu khéo sử dụng phương pháp thiền tập vào cuộc sống, sẽ giúp người ta điều tiết nhịp điệu cuộc sống, giải phóng bớt áp lực, từ đó giúp bản thân được nhẹ nhàng, tâm tình được ôn hòa. Và khi làm được như vậy, ta sẽ lại nhận ra cuộc sống có ý nghĩa, công việc cũng có hiệu quả hơn. Tôi vẫn thường nói “công việc cứ nên tranh thủ, song không nên nôn nóng”, tranh thủ hoàn toàn không có nghĩa là phải cứ ngóng trông, mong đợi để tự mình tạo áp lực cho mình. Thường khi mọi người nghe nói “tranh thủ” là tay chân luống cuống, trong lòng bồn chồn, hơn nữa lại cho rằng phải như vậy mới là tranh thủ. Nhưng nếu hiểu “tranh thủ” là như vậy thì tôi tin chắc là kết quả sẽ khó lòng mà được như mình mong đợi. Chậm một chút, có khi lại cho ra kết quả tốt hơn nhiều.
Tôi có một đệ tử đang học tại Đại học Columbia. Khi ấy tôi cũng đang tại Mỹ, vậy nên cô ấy phát tâm làm thị giả cho tôi. Mỗi ngày, trước khi đi học, cô chuẩn bị bữa sáng và bữa trưa cho tôi, còn bữa tối thì sau khi tan học về mới nấu. Nếu quan sát sẽ thấy, vị đệ tử của tôi vào mỗi buổi sáng khi chuẩn bị thức ăn, mỗi một hành động đều rất chậm rãi, khoan thai, cứ như người đang rảnh rang không có gì vội vã, song hiệu quả công việc lại rất tốt. Từ đó có thể thấy, động tác chậm giúp người ta kiểm soát được sự chính xác của hành động, đồng thời hiệu suất công việc lại cao. Tôi quan sát thấy trong một giờ đồng hồ, cô ấy làm được rất nhiều công việc. Thực tế đó cho thấy, việc chậm tiết tấu lại hoàn toàn không có nghĩa là sẽ làm giảm hiệu suất công việc.
Có lần tôi hỏi cô ấy “Con làm việc cứ thong thả như vậy sao trong một giờ lại làm được nhiều việc vậy?” Cô ấy đáp “Bạch Thầy, con không làm nhanh được, nhanh là con sẽ rối, không làm được gì hết, cứ thong thả nhưng mấu chốt là con biết trong mỗi phút của một giờ ấy con phải làm việc gì.”
Điều thú vị là, tôi cũng có một vị đệ tử khác, cô này thì tính cách trái ngược với cô kia, suốt ngày làm cái gì cũng vội vội vàng vàng, đến như quét nhà cũng vội vội vàng vàng. Nhưng vì vội vàng nên làm cái gì cũng không kỹ, quét nhà thôi cũng không sạch. Vì vội nên đông một chổi tây một chổi, làm bụi bay hết cả lên tường, rốt cuộc rồi thì sàn không sạch mà tường cũng dơ. Mỗi lần nhận việc là mỗi lần cắm đầu bán mạng, nhưng rồi rốt lại hiệu quả công việc lại chẳng đâu ra đâu.
Từ đó có thể thấy, sống chậm không mâu thuẫn, xung đột gì trong việc phát huy hiệu suất, phát triển tiềm lực, trái lại có khi nhờ sống chậm mà hiệu suất được thêm cao, tiềm lực được phát triển triệt để. Mượn câu nói cũ, tặng quý vị cùng tham khảo: “Công việc cứ nên tranh thủ, song không nên nôn nóng”.
Mục lục Phương Ngoại Khán Hồng Trần
TỰ MÌNH TRƯỞNG THÀNH
Sống chậm
Cảnh tùy tâm chuyển, đổi bại thành thắng
Làm sao để thật sự hiểu được mình
Trách nhiệm với bản thân
Kế hoạch cho đời mình
Muốn tự tại thì phải khéo buông tay
Cẩn thận nhưng đừng lo lắng
Xả vai trước khi đi ngủ
Sửa mặt liệu có đổi được mệnh?
Tình yêu chiếm hữu
Tình yêu không phải là tất cả
Đừng vì yêu mà mù quáng
Yêu có điều kiện là tiền đề của khổ đau
Đừng một tay hai cá
Có nhất thiết phải kết hôn không?
Phước báo trong việc kiếm tiền
Trí tuệ để xử lý các mối quan hệ nơi làm việc
Hãy để ai cũng có cơm ăn
Người càng bận rộn càng có nhiều thời gian
Tâm định thì việc không loạn
Thận trọng không có nghĩa là bất tài
Chuyển điểm yếu thành thế mạnh
Tuân thủ luật chơi của tập thể
Người già cũng là tài sản quý của công ty
Việc gì cũng ôm lấy thì chỉ có chết trong đống việc
Làm bạn với đối thủ cạnh tranh
Dũng cảm đối mặt nghèo khó
Giải quyết tốt mối quan hệ giữa người với người
Được mất cách nhau trong một niệm
Nhẫn nhịn để trui rèn bản lĩnh
Đừng mù quáng thay đổi nghề nghiệp khi vào tuổi trung niên
Phải chăng mọi việc đều suy khi người đến tuổi trung niên?
Tuổi trung niên không phải là miếng sandwich
Tuổi già cũng nên tự lo cho mình
Chuẩn bị cho đời sống tuổi già
Bói toán, cầu cơ có đáng tin?
Diễn tròn vai trên sân khấu cuộc đời
GẮN KẾT XÃ HỘI
Đừng tham lam, gian lận
Nhìn thấu sự bịp bợm của các nhóm lừa đảo
Đừng từ bỏ chính mình
Nhìn nhận cho rõ xem có thật sự cần không
Hành thiện bằng cách mua vé số
Có thể đùa với thần thánh chăng?
Cai nghiện bằng thiền tập
Thấu hiểu để đón nhận người bệnh
Đối xử tốt với người đi xuất khẩu lao động
Sống với hàng xóm không thân thiện
Nhẫn nhịn sinh phúc báo
Học trò cá biệt mới là tài liệu sống
Quan ngại về dự luật cho nữ sinh nghỉ thai sản
Đưa người bị gạt ra lề xã hội về lại trung tâm
Đừng chỉ tạo dựng sự tự tin bằng chỉnh sửa sắc đẹp
Đừng tùy tiện vứt bỏ chó nuôi
Ngày lễ không phải là để vui chơi
Cấm kỵ trong tháng cô hồn
Cai thuốc lá để hành thiện
Ai ai cũng là cảnh sát bảo vệ môi trường
Để hận thù lại quá khứ
Bảo vệ môi trường tâm linh để hóa giải thù hận
Mạnh tay xóa sổ hận thù
Mạnh dạn đến làm tình nguyện viên ở những quốc gia nghèo khó
GẮN KẾT GIA ĐÌNH
Làm cha mẹ càng sớm, càng gặp lắm chông gai
Đã mang thai thì không ly hôn
Hãy để con cái đi con đường của riêng chúng
Mang tâm Phật nuôi dạy con trưởng thành
“Con không phải là tên vô lại nhỏ”
Hãy biết động viên thay vì trách mắng con cái
Tôn trọng ý muốn của con trẻ
Bi kịch của những “ông trời con”
Tại sao giới trẻ đắm chìm trong không gian mạng?
Hòa giải mâu thuẫn thế hệ trong cách nuôi dạy trẻ
Nghề nghiệp nào cũng có thể thành công
Gánh nặng của người già phải chăm cháu nhỏ
Đừng bắt người già phải vào vai bảo mẫu
Đừng hắt hủi khi con là người đồng tính
Người độc thân có nên nhận con nuôi?
Gia đình “liên hợp quốc” của những người không cùng huyết thống
Người chồng ở nhà làm nội trợ không có gì đáng xấu hổ
Phước báo từ công việc nội trợ
Bạo lực gia đình có phải nghiệp báo từ kiếp trước?
Tại sao đã thành vợ thì không còn là tri kỷ?
Ngoại tình sẽ hủy hoại một gia đình
“Mua vợ ngoại” cho con không phải là giải pháp
Hãy cảm ơn những người vợ nước ngoài
Tái hôn khi tuổi xế chiều
Để lại gia tài “công đức” cho con
Mẹ cha là Phật trong nhà
Hãy chấp nhận người cha vô trách nhiệm
Thông cảm cho mớ “gia bảo” lỉnh kỉnh của người già
VIỆC SINH TỬ
Mỗi người được sinh ra là để giải quyết những vấn đề
Sinh lộ của niềm hy vọng
Đạo đức học về nhân bản vô tính
Phá thai tương đương tội giết người
Đừng chỉ sinh con mà không dạy con
Có nên sinh nhiều con không?
Đừng bắt con phải chết theo mình
Phương pháp giảm trừ trầm cảm
Chớ vì tình mà kích động giết người
Xin đừng vứt bỏ vật nuôi
Cảm thông với người phạm ác nghiệp
Tội làm tổn thương động vật
Không nên tiếp tục mặc lông thú
Dùng lòng từ bi chăm sóc thú vật
Phóng sinh mù quáng đồng nghĩa với sát sinh
Để sinh mạng loài vật thuận theo lẽ tự nhiên của chúng
Phương pháp phòng tránh ung thư
Có thể thay mặt người chết đem hiến tạng hay không?
Thông báo thế nào cho một người về bệnh tình của họ?
