Ra đời từ thế kỷ VI, Văn Tâm Điêu Long của Lưu Hiệp là một trong những công trình lý luận văn học quan trọng bậc nhất trong lịch sử Trung Hoa, đặt nền móng cho tư duy phê bình và sáng tác văn chương phương Đông. Cuốn sách này không chỉ là một bộ lý luận chặt chẽ mà còn là kết tinh của tinh thần Nho – Phật – Đạo, phản ánh quan điểm tổng hợp và biện chứng về văn học, con người và xã hội.
Tác phẩm gồm 50 thiên, được sắp xếp một cách có hệ thống, bao quát từ những nguyên lý tổng quát về văn học (Nguyên đạo, Tông kinh) đến các thể loại văn chương (Thi, Phú, Tụng tán, Sử truyện…), rồi mở rộng sang các yếu tố liên quan đến sáng tác, phê bình và tiếp nhận văn học (Phong cốt, Thể tính, Tri âm…). Trong đó, thiên Nguyên đạo được xem là nền tảng tư tưởng, xác lập mối quan hệ giữa văn chương với đạo lý, thiên nhiên, lịch sử và tâm hồn con người.
Với hệ thống khái niệm phong phú và lập luận sắc bén, Lưu Hiệp đã xây dựng một triết lý văn chương vượt thời đại, không chỉ ảnh hưởng sâu rộng đến giới văn học Trung Quốc mà còn tạo tiền đề cho tư duy nghiên cứu văn chương Á Đông. Văn Tâm Điêu Long cũng được so sánh với Thi Học của Aristote trong truyền thống lý luận phương Tây, cho thấy sự tương đồng và khác biệt trong cách tiếp cận văn học của hai nền văn minh.
Bản dịch đầy đủ sang tiếng Việt của tác phẩm do hai học giả Trần Thanh Đạm và Phạm Thị Hảo thực hiện, giúp độc giả Việt Nam tiếp cận trọn vẹn tư tưởng của Lưu Hiệp. Bản dịch này không chỉ mang giá trị học thuật mà còn là sự tri ân đối với những nỗ lực gìn giữ và lan tỏa tri thức văn chương cổ điển.
Dù đã trải qua hơn 1.500 năm, những tư tưởng trong Văn Tâm Điêu Long vẫn còn nguyên giá trị, đặc biệt trong thời đại toàn cầu hóa, khi việc nghiên cứu văn học đòi hỏi một cái nhìn xuyên văn hóa và đa chiều. Đây là một tác phẩm không thể bỏ qua đối với những ai muốn tìm hiểu sâu về nền tảng lý luận văn học phương Đông, cũng như khám phá những tinh hoa tư tưởng cổ điển của nhân loại.
