Giống như nhiều tiểu thuyết hoặc phim chiến tranh, Chuyện ba người lính được kể lại bám theo cuộc đời quân ngũ của một tân binh từ ngày nhập ngũ cho đến hết chiến tranh. Cùng đơn vị của mình, anh đã sống và chiến đấu từ chiến trường Lào sau Hiệp định Paris đến chiến trường Tây nguyên và giải phóng Sài gòn trong chiến dịch Hồ Chí Minh. Thế giới của những người lính được quan sát từ điểm nhìn của người tân binh có số phận đặc biệt này: xuất thân là một thanh niên làm nghề tự do ở một làng ngoại thành Hà Nội.
Chuyện ba người lính không chỉ tái hiện lại thế giới của chiến trận, cách người lính sống và chiến đấu, sự hy sinh và cả cách họ sống sót qua những khốc liệt của chiến trường và những thiếu thốn không thể tưởng tượng được trong thời bình. Truyện kể dựng lên một thế giới nhân vật và số phận rất đa dạng và không kém phần độc đáo, từ một người sĩ quan huấn luyện chuyên làm nhiệm vụ dẫn tân binh từ miền Bắc vào giao cho những đơn vị chiến đấu ở các chiến trường miền Nam đến một người lính nhập ngũ chỉ với một khao khát duy nhất là để em trai ở nhà được đi học đại học. Đó là thế giới mà con người phải sống, nương tựa vào nhau và nương tựa vào thiên nhiên để tồn tại, một thế giới mà bất cứ khoảnh khắc nào cái chết cũng chờ chực và thường xuất hiện không báo trước, đến mức trở thành một điều bình thường trong cuộc sống của người lính.
Trong thế giới ấy cái đói, nỗi sợ hiện lên một cách cụ thể và sống động và niềm hạnh phúc đôi khi vô cùng đơn giản: được ăn thêm vài lạng gạo trong một ngày. Không những thế, qua điểm nhìn của người lính còn phản chiếu cả hình ảnh của xã hội miền Bắc những năm 60, 70 của thế kỉ trước: phong trào hợp tác hoá; những biến chuyển của một xã hội nông thôn từ kháng chiến chống Pháp với rất nhiều thứ cơ chế mà đôi khi, sự lạm quyền có thể hoành hành và giết chết không ít số phận; cách người nông dân đi qua những ngặt nghèo của lịch sử và tìm một khoảng không gian tồn tại cho mình ngoài hợp tác xã; chủ nghĩa lí lịch và những hậu quả khủng khiếp của nó; bi kịch của những người ở hậu phương...a
