Có những ký ức không chỉ thuộc về một cá nhân, mà thuộc về cả một thành phố. Sài Gòn bao thương của nhà báo Vũ Kim Hạnh là một cuốn sách như thế – một tấm gương ký ức phản chiếu những tháng ngày phong tỏa vì Covid-19, khi trung tâm kinh tế – văn hóa của cả nước rơi vào cơn thử thách chưa từng có. Những trang viết mở ra không chỉ để kể lại, mà để lưu giữ, để tri ân và để nhắc nhở: có một thời ta đã thương nhau đến thế.
Cuốn sách được chia thành ba phần, tựa như ba nấc thang cảm xúc mà người Sài Gòn đã đi qua. Phần 1 - “Sài Gòn bi thương” tái hiện những ngày thành phố tê liệt trong nỗi sợ dịch bệnh. Đó là những con đường vắng lặng, những khu phố bị giăng dây, những đêm dài nặng trĩu tiếng còi xe cứu thương. Mỗi con người trong thành phố trở thành một hòn đảo nhỏ, bị ngăn cách bởi hàng rào phong tỏa nhưng lại chung một nỗi lo, một niềm bất an.
Rồi giữa những tầng bi thương, Phần 2 - “Sài Gòn bao thương” cất lên như một khúc ca nhân ái. Những bàn tay vươn ra không kèn trống: túi gạo, bó rau, bình oxy, những chuyến xe đi chợ hộ, những nhóm thiện nguyện lặng lẽ tiếp sức. Sài Gòn của những ngày ấy không chỉ là địa danh, mà là một dòng chảy của tình người. Chính trong hoạn nạn, mạch ngầm yêu thương được khơi dậy mạnh mẽ, biến thành phố đang bị bóp nghẹt bởi dịch bệnh thành nơi chốn của lòng trắc ẩn và tình đồng bào.
Phần cuối “Những nạn nhân cuối cùng” là nén hương tưởng niệm những mất mát không thể bù đắp. Tác giả viết bằng trải nghiệm của chính mình – người từng sát cánh trong những hoạt động sẻ chia giữa đại dịch, không tô vẽ bi thương nhưng cũng không né tránh sự thật. Những trang sách như một khoảng lặng cần thiết để người đọc cúi đầu trước nỗi đau và từ đó học cách trân trọng sự sống, biết ơn từng khoảnh khắc bình thường.
Điểm đặc biệt của Sài Gòn bao thương là sự hòa quyện giữa hồi ký cá nhân và ký ức tập thể. Tác giả bắt đầu từ cuộc trò chuyện với người bạn đời đã khuất, rồi mở rộng thành những câu chuyện của hàng xóm, của cộng đồng, của thành phố. Từng chi tiết: một ổ bánh mì trao tay, một ánh mắt động viên qua lớp khẩu trang, một cuộc điện thoại báo tin dữ đều được ghi lại bằng giọng văn mộc mạc mà xúc động, để độc giả thấy mình trong đó.
Không chỉ dừng ở những câu chuyện đời thường, cuốn sách còn cung cấp một hệ thống tư liệu nghiêm cẩn về tiến trình chống dịch, các quyết sách lớn, những cột mốc quan trọng của Thành phố Hồ Chí Minh trong năm 2021. Điều này giúp tác phẩm không chỉ là một tập tản văn ký ức, mà còn là một biên niên nhẹ nhàng, nơi dữ kiện và cảm xúc soi chiếu lẫn nhau.
Bên cạnh nội dung, hành trình của bìa sách cũng là một câu chuyện giàu ý nghĩa. Từ bức tranh tri ân những chiến sĩ áo trắng đến quá trình đi tìm tác giả bức họa, rồi cuối cùng trở thành gương mặt chính thức của tác phẩm – tất cả như một biểu tượng cho tinh thần “kết nối để thương nhau” mà cuốn sách muốn gửi gắm.
Đọc Sài Gòn bao thương, ta hiểu rằng thành phố này không chỉ được định nghĩa bằng những tòa nhà, con đường, mà còn bằng những gì vô hình nhưng bền vững: tình thương, sự sẻ chia, lòng bao dung. Sau tất cả, Sài Gòn vẫn đứng vững, không phải vì đã vượt qua một biến cố y tế, mà vì đã giữ trọn phẩm giá và lòng nhân ái của mình.
Với Sài Gòn bao thương, nhà báo Vũ Kim Hạnh không chỉ viết lại một giai đoạn đặc biệt, mà còn gửi đến người đọc một thông điệp sâu xa: hãy nhớ cho đúng, hãy thương cho trọn, để từ ký ức ấy mà sống tử tế và nhân ái hơn giữa lòng thành phố hôm nay.
