Triều Nguyễn – triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam kéo dài gần một thế kỷ có chủ quyền (1802 – 1884) và hơn nửa thế kỷ tiếp theo là cái bóng của chế độ thuộc địa (1884 – 1945) chỉ còn dược nhìn nhận trong sắc màu ảm đạm của một chế độ chính trị thối nát với những triều vua phản bội dân tộc đồng loã với ngoại bang. Chế độ phong kiến ấy đã trở thành một trong hai đối tượng trong cương lĩnh chính trị của cuộc cách mạng dân tộc dân chủ “phản đế - phản phong”. Chính sự đánh giá phủ nhận đó đã dẫn đến những dấu tích vật chất (mà thực chất là một phần di sản văn hoá dân tộc) gắn liền với triều đại này đã bị huỷ hoại hay để mai một khá lâu.
Nhưng chính sự nghiệp xây dựng đất nước và đặc biệt là tư duy của công cuộc đổi mới kể từ giữa thập kỷ 80 của thế kỷ này đã đòi hỏi vá kích thích một cái nhìn thực hơn về quá khứ gần gũi với thời đại chúng ta là triều Nguyễn. Thực ra đó là sự nhìn nhận lại toàn bộ thế kỷ kề cận với thế kỷ XX. Và người ta càng nhận thấy rằng cái thế kỷ XIX ấy gi61ng như cái bản lề, cái cầu nối giữa thế kỷ truyền thống và hiện đại trong những điều kiện thử thách ác liệt của sự áp đặt chế độ thực dân đến từ bên ngoài.
