Ngày nay, trước những khủng hoảng sâu sắc và phức tạp trong đời sống tinh thần, đạo đức học ngày càng trở thành trọng tâm đáng chú ý của sinh hoạt triết học. Trong rất nhiều nền đạo đức học khác nhau, đạo đức học Kant giữ vai trò đặc biệt quan trọng và được chú ý đặc biệt không chỉ vì nó có ảnh hưởng sâu rộng trong nghị luận đạo đức học, mà còn hứa hẹn mang lại những lời giải hữu ích và kịp thời cho những ván đề bức xúc do xã hội đặt ra. Việc xây dựng ý thức đạo đức và lương tâm cá nhân giúp con người không chỉ không dám làm việc xấu (vì sợ luật pháp trừng phạt) và không thể làm (vì có cơ chế phòng vệ nghiêm ngặt) mà còn không muốn làm do động lực nội tâm. Vậy, đạo đức học tâm ý (Gesinnungsethik) của Kant có những đặc điểm gì? Cái Thiện luân lý là gì? Thể nào là nghĩa vụ? Đặc biệt, Mệnh lệnh nhất quyết nổi tiếng của Kant - hiểu như là quy luật nền tảng của luân lý / đạo đức, được phát biểu qua nhiều công thức khác nhau ra sao? Đúng như tên gọi, Đặt cơ sở cho Siêu hình học về đức lý sẽ giải đáp những vấn đề cơ bản ấy, trước khi được đào sâu hơn trong Phê tý tính thực hành (NXB Tri Thức, 2007). Cả ha tác phẩm đều được dịch từ nguyên bản và chú giải cặn kẽ.
Phê phán không phải là “đả kích” hay “lên án” theo cách hiểu thông thường hiện nay, mà là là “phân biệt”, “biện biệt”[1].
Lý tính hay Lý trí[2] là quan năng suy luận khác với giác tính là quan năng phán đoán; theo nghĩa rộng, lý tính là “toàn bộ quan năng nhận thức cao cấp” bao gồm cả giác tính[3], năng lực phán đoán[4], bao trùm hai lãnh vực: lý tính lý thuyết và lý tính thực hành.
Thuần túy là loại nhận thức hoàn toàn độc lập với kinh nghiệm.
Không có quan năng nào cao hơn lý tính để “phê phán” nó ngoài chính nó; và theo Kant, lý tính có đủ năng lực và phương tiện để tiến hành và hoàn tất công việc tự phê phán này. Vậy, Phê phán lý tính thuần túy là cuộc tự kiểm thảo của lý tính theo đúng nghĩa là “tòa án” của lý tính, trong đó lý tính vừa là quan tòa, vừa là bị cáo; và thậm chí, trong công cuộc “Phê phán lý tính thực hành” sau này, lý tính còn là kẻ tự ban bố luật lệ[5] nữa.[6]
........
Công trình này giống như một tấm bản đồ giúp người đọc nhanh chóng nhìn được toàn cảnh, tiết kiệm thời gian mò mẫm trong một khu rừng đầy những thuật ngữ và tư tưởng uyên thâm, vừa từng bước hướng dẫn người đọc tìm được lối vào để thưởng ngoạn cả cung thành tư tưởng vĩ đại của Immanuel Kant. Thật may mắn cho những ai có dịp là học viên hay tu sinh trong những lớp giảng dạy và giới thiệu về tác phẩm đồ sộ này. Tất nhiên, tấm bản đồ dù rõ ràng và chi tiết đến mấy cũng không thể thay cho việc tự mình dạo bước và tận hưởng phong cảnh. Nhưng đến lúc ấy, khi đã đọc kèm với toàn văn tác phẩm Phê phán lý tính thuần túy, hẳn sẽ không quên công lao của người dẫn lối và nên tiếp tục lưu giữ tấm bản đồ quý báu này mỗi khi cần đến và truyền trao cho những bạn đồng hành khác trong tương lai.
