Quá trình phát triển tư tưởng nhân loại, xét vê lịch sử giống như một dòng sông cuộn chảy nhưng được tách ra làm hai nhánh lớn thời cổ đại với khuynh hướng, tính chất và mục đích khác nhau. Nếu triết học phương Tây quan tâm tìm hiểu, lý giải về bản chất thế giới bên ngoài bằng tư duy lôgic, thì triết học phương Đông lại chú ý đến thế giới nội tâm con người trong sự hòa hợp với bản thể vũ trụ học bằng tâm thức. Nếu triết học phương Tây mở đầu bằng tuyên ngôn độc lập cho các khoa học tự nhiên, thì triết học phương Đông đặt nền móng đầu tiên cho các khoa học xã hội và nhân văn. Trong đó, vấn đề triết lý đạo đức nhân sinh, mà trung tâm là sự giải thoát của triết học Ấn Độ; vấn đề chính trị, đạo đức, luân lý xã hội, với tư tưởng "Cách vật, trí tri, thành ý, chính tâm, tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ" (Đại học, 1) của triết học Trung Quốc; vấn đề triết lý về đạo làm người, đặc biệt tinh thần dân tộc, lòng yêu nước, thân dân của tư tưởng triết học Việt Nam, là những vấn đề cốt lõi và nổi bật...Vì thế, mỗi nhánh sông đó không tự hoàn thiện mình nếu thiếu nhánh kia. Khuynh hướng tất yếu của nền văn hóa nhân loại buộc chúng phải dung hợp và hòa nhập với nhau. Nếu chỉ nhấn mạnh đến triết học phương Tây, hoặc triết học phương Đông, nhân loại sẽ chỉ hiểu được một nửa bản thân mình.
Cuốn sách gồm 3 phần: phần thứ nhất trình bày lịch sử triết học Ấn Độ; phần thứ hai trình bày lịch sử triết học Trung Quốc; phần thứ ba trình bày lịch sử tư tưởng triết học Việt Nam. Trong mỗi phần, cuốn sách đã trình bày khái quát điều kiện hình thành, các giai đoạn phát triển của các nền triết học. Trong mỗi giai đoạn phát triển của các trung tâm triết học, cuốn sách đã trình bày, phân tích khá sâu sắc và hệ thống nội dung tư tưởng của các nhà triết học và các trào lưu triết học trên các mặt bản thể luận, nhận thức luận và đạo đức nhân sinh cũng như những vấn đề về chính trị - xã hội. Qua đó, giúp người đọc hiểu biết một cách toàn diện, sâu sắc và hệ thống hơn về triết học phương Đông, trong đó có tư tưởng triết học Việt Nam.
Cuốn sách cung cấp cho sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh các ngành Triết học, Tôn giáo học, Văn hóa học..., các nhà nghiên cứu và bạn đọc quan tâm đến lịch sử triết học của nhân loại nhiều thông tin bổ ích.
