Từ Hegel Đến Nietzsche: Cuộc Cách Mạng Tư Tưởng Thế Kỷ XIX - Karl Lowith

"Karl Löwith (1897-1973) cùng với Hannah Arendt, Hans Jonas, và Herbert Marcuse đều là những học trò xuất sắc, và được đào tạo và dẫn dắt bởi một trong những triết gia Đức vĩ đại của thế kỷ XX là Martin Heidegger. Tuy nhiên, Karl Löwith cũng như những người còn lại tìm cách "phủ định" ông thầy của mình không chỉ về mặt chính trị mà cả về mặt triết học. Löwith được xem là một trong những triết gia sung mãn nhất thế kỷ XX, viết hơn 300 tác phẩm, trong đó nổi bật nhất là tác phẩm "Từ Hegel đến Nietzsche" diễn tả sự suy tàn của triết học cổ điển Đức. Cuốn sách làm sống động cái thời đại cùng tư tưởng của những triết gia được liệt vào hàng kinh điển của nước Đức. Hegel nổi lên như người trung gian vĩ đại giữa các mặt đối lập, ông đã cố gắng và có lẽ đã xóa bỏ mọi căng thẳng giữa đức tin và lý trí, khách quan tính và tính chủ quan, cá nhân và nhà nước, lý thuyết và thực tiễn. Những triết gia hậu thế, đặc biệt là Marx và Kierkegaard, đã xé nát những gì Hegel đã vạch ra. Vào thời Nietzsche, thế giới quan của Hegel, cùng hầu hết mọi loại thế giới quan trong quá khứ, bị lung lay tận gốc, do đó Nietzsche buộc phải nỗ lực tái thiết và để rồi kết thúc cái thời đại ấy trong sự điên loạn của ông. Đây là một cuốn triết sử-sử triết kinh điển, đúng như tiêu đề của nó, đã tạo nên cuộc cách mạng tư tưởng thế kỷ 19, rất đáng đọc!"

MỤC LỤC

Lời tựa cho ấn bản tiếng Việt - Tiến sĩ Dương Ngọc Dũng

Lời tựa cho ấn bản Morningside - Hans-Georg Gadamer

Lời tựa cho ấn bản thứ nhất - Karl Löwith

PHẦN I

NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ LỊCH SỬ CỦA TINH THẦN ĐỨC TRONG THẾ KỶ XIX

Dẫn Nhập: Goethe Và Hegel

1. Ý tưởng của Goethe về hiện tượng sơ nguyên [Primary Phenomena] và sự thấu hiểu về cái tuyệt đối của Hegel

a. Thống nhất về nguyên tắc.

b. Khác biệt trong cách trình bày.

2. Hoa hồng và thập giá.

a. Goethe phản bác sự kết nối lý tính và thập giá của Hegel

b. Kết nối nhân loại với thập giá của Goethe.

c. Ý nghĩa kiểu Luther về hoa hồng và thập giá.

d. “Tôn giáo Kháng cách” của Hegel và Goethe.

e. Chủ nghĩa ngoại giáo Kitô của Goethe và Kitô giáo triết học của Hegel

f. Sự kết thúc của thế giới theo Goethe và Hegel

Nguồn Gốc Sự Phát Triển Tinh Thần Của Thời Đại Trong Triết Học Về Lịch Sử Tinh Thần Của Hegel

I. Ý nghĩa “cánh chung” (eschatological) trong sự chung cuộc của lịch sử thế giới và tinh thần theo quan điểm của Hegel

1. “Bản thiết kế cánh chung” của lịch sử thế giới

2. Bản chất cánh chung của các hình thức tuyệt đối của tinh thần

a. Nghệ thuật và tôn giáo

b. Triết học

3. Sự giải hòa triết học với nhà nước và Kitô giáo của Hegel

II. Hegel già, Hegel trẻ, Hegel-mới

1. Bảo tồn triết học Hegel của phái Hegel già

2. Lật đổ triết học Hegel bởi phái Hegel trẻ

a. L. Feuerbach (1804-1872)

b. A. Ruge (1802-1880)

c. K. Marx (1818-1883)

d. M. Stirner (1806-1856)

e. B. Bauer (1809-1882)

f. S. Kierkegaard (1813-1855)

g. Mối quan hệ của Schelling với phái Hegel trẻ

3. Tân trang triết học Hegel của những người theo trường phái Hegel-mới

III. Giải trừ “những cái trung giới” của Hegel trong “lựa chọn duy nhất” của Marx và Kierkegaard

1. Phê phán chung về quan niệm của Hegel về hiện thực

2. Những khác biệt quan trọng giữa Marx và Kierkegaard

a. Marx

b. Kierkegaard

3. Phê phán thế giới tư bản chủ nghĩa và Kitô giáo được thế tục hóa

a. Marx

b. Kierkegaard

4. Sự phân ly với tư cách nguồn gốc của sự giải hòa của Hegel

Triết Học Về Lịch Sử Trở Thành Khát Vọng Về Sự Vĩnh Cửu

IV. Nietzsche là triết gia của thời đại chúng ta và của sự vĩnh cửu

1. Đánh giá của Nietzsche về Goethe và Hegel

2. Quan hệ của Nietzsche với chủ nghĩa Hegel vào những năm 40 [của thế kỷ XIX]

3. Nỗ lực vượt qua chủ nghĩa hư vô của Nietzsche

V. Tinh thần của thời đại và câu hỏi về sự vĩnh cửu

1. Tinh thần của các thời đại trở thành tinh thần của thời đại

2. [Quan niệm về] Thời gian và Lịch sử của Hegel và Goethe

a. Hiện tại với tư cách là sự Vĩnh cửu

b. Triết học về lịch sử của Hegel và quan điểm của Goethe về tiến trình của thế giới

PHẦN II

NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ LỊCH SỬ CỦA THẾ GIỚI TƯ SẢN – KITÔ GIÁO

I. Vấn Đề Của Xã Hội Tư Sản

1. Rousseau: Tư sản và công dân

2. Hegel: Xã hội tư sản và nhà nước tuyệt đối

3. Marx: Giai cấp tư sản và giai cấp vô sản

4. Stirner: Cái “Tôi” cá nhân là cơ sở chung của con người tư sản và vô sản

5. Kierkegaard: Cái tôi tư sản – Kitô giáo

6. Donoso Cortes và Proudhon: Chế độ độc tài Kitô giáo từ bên trên và sự tái lập xã hội vô thần từ bên dưới

7. A. de Tocqueville: Sự phát triển của nền dân chủ tư sản thành chế độ chuyên chế dân chủ

8. G. Sorel: Nền dân chủ phi tư sản của giai cấp công nhân

9. Nietzsche: “Bầy người” và thủ lĩnh của nó

II. Vấn Đề Lao Động

1. Hegel: Lao động là từ bỏ chính mình trong kiến lập thế giới

2. C. Rossler và A. Ruge: Lao động là chiếm hữu thế giới và giải phóng con người

3. Marx: Lao động là sự tự-tha hóa của con người trong một thế giới không phải của mình

a. Phê phán quan niệm cổ điển trừu tượng về lao động

b. Phê phán quan niệm trừu tượng về lao động trong triết học Hegel

4. Kierkegaard: Ý nghĩa của lao động đối với bản ngã

5. Nietzsche: Lao động là sự giải thể của sùng kính và chiêm nghiệm

III. Vấn Đề Giáo Dục

1. Chủ nghĩa nhân văn chính trị của Hegel

2. Phái Hegel trẻ

a. Chính trị hóa giáo dục thẩm mỹ của Ruge

b. Quy giản giáo dục nhân văn và giáo dục khoa học của Stirner thành sự tự tỏ bày cá nhân

c. Phê phán của Bauer về sự sáo rỗng của “cái phổ biến”

3. J. Burckhardt bàn về thế kỷ giáo dục và G. Flaubert bàn về những mâu thuẫn của tri thức

4. Phê phán của Nietzsche về giáo dục, hiện tại và quá khứ

IV. Vấn Đề Con Người

1. Hegel: Tinh thần tuyệt đối là bản chất phổ biến của con người

2. Feuerbach: Con người bằng xương bằng thịt là bản chất tối cao của con người

3. Marx: Giai cấp vô sản là khả năng của con người tập thể

4. Stirner: Cái “Tôi” cá nhân là Chủ sở hữu của Con người

5. Kierkegaard: Bản ngã cô đơn là một nhân tính tuyệt đối

6. Nietzsche: Siêu nhân là Sự siêu vượt của Con người

V. Vấn Đề Kitô Giáo

1. Quan niệm Hegel về vị thế cao hơn của triết học so với tôn giáo

2. Strauss quy giản Kitô giáo thành huyền thoại

3. Feuerbach quy giản Kitô giáo vào bản chất của con người

4. Sự thay thế Kitô giáo bằng nhân tính của Ruge

5. Sự giải trừ Thần học và Kitô giáo của Bauer

6. Giải thích của Marx về Kitô giáo như là một thế giới suy đồi

7. Hủy diệt có tính hệ thống về thần thánh và con người của Stirner

8. Khái niệm nghịch lý về đức tin và sự công kích của Kierkegaard vào Kitô giáo đương thời

9. Phê phán đạo đức và văn minh Kitô giáo của Nietzsche

10. Phê phán chính trị của Lagarde đối với Giáo hội Kitô

11. Phân tích lịch sử của Overbeck về Kitô nguyên thủy và Kitô giáo lịch sử. 324

Tài liệu tham khảo

Niên biểu

Chú thích

Bảng trỏ (index)

Thông tin về tác giả Karl Löwith

Tác giả Karl Löwith (1897-1973) cùng với Hannah Arendt, Hans Jonas, và Herbert Marcuse đều là những học trò xuất sắc, và được đào tạo và dẫn dắt bởi một trong những triết gia Đức vĩ đại của thế kỷ XX là Martin Heidegger. Tuy nhiên, Karl Löwith cũng như những người còn lại tìm cách "phủ định" ông thầy của mình không chỉ về mặt chính trị mà cả về mặt triết học. Löwith được xem là một trong những triết gia sung mãn nhất thế kỷ XX, viết hơn 300 tác phẩm, trong đó nổi bật nhất là tác phẩm "Từ Hegel đến Nietzsche" diễn tả sự suy tàn của triết học cổ điển Đức. Cuốn sách làm sống động cái thời đại cùng tư tưởng của những triết gia được liệt vào hàng kinh điển của nước Đức. Hegel nổi lên như người trung gian vĩ đại giữa các mặt đối lập, ông đã cố gắng và có lẽ đã xóa bỏ mọi căng thẳng giữa đức tin và lý trí, khách quan tính và tính chủ quan, cá nhân và nhà nước, lý thuyết và thực tiễn. Những triết gia hậu thế, đặc biệt là Marx và Kierkegaard, đã xé nát những gì Hegel đã vạch ra. Vào thời Nietzsche, thế giới quan của Hegel, cùng hầu hết mọi loại thế giới quan trong quá khứ, bị lung lay tận gốc, do đó Nietzsche buộc phải nỗ lực tái thiết và để rồi kết thúc cái thời đại ấy trong sự điên loạn của ông. Đây là một cuốn triết sử-sử triết kinh điển, đúng như tiêu đề của nó, đã tạo nên cuộc cách mạng tư tưởng thế kỷ 19, rất đáng đọc!"