Trong quá trình quan hệ khá lâu dài và đầy sóng gió giữa nước ta và phương Tây, câu nói nổi tiếng sau đây được lưu truyền rộng rãi vào những thập niên đầu của thế kỷ 20 thật đáng chú ý: “Hóa ra Thái Tây cũng có thánh hiền, chẳng hạn như Bá Lạp Đồ và Khang Đức…”. Thái Tây tức là phương Tây, Bá Lạp Đồ là Plato và Khang Đức chính là Immanuel Kant theo cách phiên âm thông dụng lúc bấy giờ. Với nhận định ấy, có lẽ các bậc đại nho và các nhà chí sĩ yêu nước đã bắt đầu nhìn nhận phương Tây một cách toàn diện hơn, thậm chí đánh dấu một bước ngoặt trong nhận thức về thế giới. Thái Tây không chỉ là một thế lực thực dân hung bạo, một nền văn minh “cơ xảo”, tiêu biểu nhất là sức mạnh vượt trội của vũ khí và công nghệ, mà còn là một nền văn hóa. Khi nền văn hóa ấy đã sản sinh ra những nhân vật được tôn xưng lên hàng thánh hiền theo quan niệm cổ truyền của người phương Đông, việc tìm hiểu, nhìn nhận và tiếp phát lập tức được đặt ra như một nhiệm vụ mới mẻ, đầy hứng khởi với lòng ái mộ và tương kính sâu sắc. Lịch sử tư tưởng nước nhà hơn 100 năm qua chính là cuộc hành trình đầy biến động, nhiều thăng trầm nhưng cũng thật là phong phú và sinh động của cuộc giao lưu ấy.
Kỷ niệm 300 năm sinh của Immanuel Kant (1724 - 2024) quả là một dịp may hiếm có, vừa tình cờ vừa thật trùng hợp, để, thông qua tập Kỷ yếu khiêm nhường này, cùng kết nên một lẵng hoa tinh thần tưởng nhớ nhà hiền triết vĩ đại tuy xa xôi nhưng không còn quá xa lạ. Kỷ yếu kết tinh những tâm tình và suy tưởng, đánh dấu một bước phát triển đáng mừng trong quá trình học hỏi và tiếp thu có phê phán triết học phương Tây nói chung và triết học Kant nói riêng của các học giả và trí thức Việt Nam trong và ngoài nước. Càng vui mừng hơn khi những bài viết và bài dịch đã bao quát hầu hết mọi lĩnh vực trong tầm nghiên cứu rộng rãi của Immanuel Kant, từ những vấn đề thuộc triết học lý thuyết đến các chủ đề phong phú của triết học thực hành theo nghĩa rộng nhất của từ này (tức nhiều bộ môn thuộc khoa học xã hội và khoa học nhân văn ngày nay). Bên cạnh nhiều bài viết công phu, điểm đặc sắc của Kỷ yếu còn là việc công bố lần đầu tiên nhiều bản dịch sang tiếng Việt những “tác phẩm nhỏ” (kleine Schriften) nhưng rất quan trọng và có ảnh hưởng lớn của Immanuel Kant, đặc biệt trong các lĩnh vực như lô gíc học, triết học lịch sử, triết học giáo dục và nhân học.
Kỷ yếu được chia làm ba phần. Sau phần Tổng quan sẽ là Triết học lý thuyết và Triết học thực hành theo cách phân chia đã trở nên kinh điển của và từ Immanuel Kant.
Kế tục truyền thống tốt đẹp của nhiều tập Kỷ yếu trước đây nhân kỷ niệm ngày sinh của các danh nhân văn hóa, khoa học của Việt Nam và thế giới, Kỷ yếu 300 năm Kant được ra mắt là nhờ sự hưởng ứng và cộng tác tích cực của các học giả, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước, sự khích lệ của đông đảo thân hữu và đặc biệt là sự giúp đỡ tận tình của Công ty sách Trustbooks và Nxb Hồng Đức.
Xin chân thành cảm ơn tất cả và hân hạnh giới thiệu cùng bạn đọc.
